Maculaire degeneratie (MD) is een progressieve oogziekte die het centrale zicht aantast door beschadiging van de macula, het centrale deel van het netvlies. Dit leidt tot een verminderd gezichtsvermogen, vervormde beelden en in gevorderde stadia zelfs centrale blindheid. De aandoening komt vooral voor bij ouderen en is een van de belangrijkste oorzaken van slechtziendheid wereldwijd.
In de westerse geneeskunde wordt maculaire degeneratie onderverdeeld in twee vormen: droge en natte maculaire degeneratie. De behandeling varieert van voedingssupplementen en leefstijlaanpassingen tot geavanceerde ooginjecties en lasertherapie. Traditionele Chinese Geneeskunde (TCM) ziet maculaire degeneratie als een gevolg van een disbalans in Lever-, Nier- en Bloedenergie, waardoor de circulatie naar de ogen verslechtert. TCM-behandelingen zoals acupunctuur, kruiden en voedingsaanpassingen kunnen helpen de progressie van de ziekte te vertragen en de ooggezondheid te ondersteunen.
Westerse Geneeskunde en Behandeling
Maculaire degeneratie wordt ingedeeld in twee hoofdvormen:
- Droge maculaire degeneratie (90% van de gevallen): Langzame verslechtering van de macula door ophoping van afvalstoffen (drusen) en dunner worden van het netvlies.
- Natte maculaire degeneratie (10% van de gevallen): Ontstaat door de groei van abnormale bloedvaten onder het netvlies, wat lekkage en littekenvorming veroorzaakt, met snel verlies van centraal zicht.
Oorzaken en risicofactoren:
- Leeftijd (voornamelijk 50+)
- Roken en hoge bloeddruk
- Overmatige blootstelling aan UV-licht
- Ongezonde voeding en tekorten aan antioxidanten
- Genetische aanleg
Westerse behandelmethoden:
- Voedingssupplementen (AREDS2-formule): Bevat antioxidanten, luteïne en zeaxanthine ter bescherming van de macula.
- Anti-VEGF-injecties: Remmen de groei van abnormale bloedvaten bij natte MD.
- Lasertherapie: Vernietigt abnormale bloedvaten en voorkomt verdere schade.
- Leefstijlaanpassingen: Stoppen met roken, beschermen tegen UV-stralen en gezonde voeding.
- Hulpmiddelen: Vergrootglazen en speciale brillen ter ondersteuning bij slechtziendheid.
TCM-kijk op Maculaire Degeneratie
In de Traditionele Chinese Geneeskunde wordt maculaire degeneratie geassocieerd met een zwakke Lever- en Nierfunctie, waardoor de doorstroming van Bloed en Qi naar de ogen wordt belemmerd. De behandeling richt zich op het versterken van de Lever en Nieren, het bevorderen van de bloedcirculatie en het verminderen van oxidatieve stress in de ogen.
Oost en West
Een combinatie van westerse oogheelkunde en TCM-behandelingen kan effectief zijn om de progressie van maculaire degeneratie te vertragen. Terwijl westerse behandelingen structurele schade proberen te voorkomen, richt TCM zich op het optimaliseren van de energiecirculatie en het versterken van de ogen van binnenuit.
TCM Behandelingen voor Maculaire Degeneratie
Acupunctuur en Laseracupunctuur
Acupunctuur bevordert herstel door het reguleren van de energiestroom in het lichaam. Het stimuleert de doorbloeding rond de ogen. Daardoor krijgen het netvlies en de macula meer voedingsstoffen en zuurstof. Tegelijk vermindert acupunctuur spanning en stress, factoren die de ziekte verergeren. Behandeling kan bovendien de lever- en nierenergie versterken, beide cruciaal voor de ooggezondheid in TCM.
Laseracupunctuur gaat een stap verder. Lichtpulsen stimuleren de mitochondriën in de cellen. Daardoor produceren ze meer energie, wat herstel versnelt. Ontstekingsprocessen verminderen merkbaar, terwijl celproliferatie juist toeneemt. De microcirculatie rond de ogen verbetert, wat zuurstoftoevoer en afvalafvoer bevordert. Ook stimuleren lasers de productie van groeifactoren, die het herstel van retinale cellen ondersteunen. Fotochemische reacties beschermen bovendien tegen oxidatieve stress. Het antioxidanteffect vermindert schade door vrije radicalen en vertraagt degeneratie.
Belangrijke acupunctuurpunten zijn:
- Taiyang (太阳) – ontspant de ogen en verlicht druk.
- UB-1 Jingming (睛明) – bevordert de circulatie rond de ogen.
- GB-20 Fengchi (风池) – stimuleert doorbloeding en helder zicht.
- ST-36 Zusanli (足三里) – versterkt algemene energie en weerstand.
- LR-3 Taichong (太冲) – bevordert leverfunctie en ooggezondheid.
De combinatie van acupunctuur en laseracupunctuur versterkt het resultaat. Acupunctuur reguleert de Qi en harmoniseert de organen. Laser versterkt dit effect met directe cellulaire stimulatie. Samen bieden zij een krachtig synergetisch herstelproces dat de progressie van maculaire degeneratie kan vertragen.
Chinese Kruidenbehandeling
Maculaire degeneratie vraagt om een brede aanpak. In de TCM spelen kruiden een centrale rol. Ze voeden het Bloed, versterken Lever en Nieren en verbeteren de doorbloeding van het oog. Daarnaast beschermen ze het netvlies tegen oxidatieve schade.
1. Qi Ju Di Huang Wan (杞菊地黄丸)
Deze klassieke formule combineert Lycium fruit (Gou Qi Zi) en Chrysant (Ju Hua) met de basis van Liu Wei Di Huang Wan. Zij voedt Yin van Lever en Nier, versterkt de essentie (Jing) en verbetert het zicht. Bij maculaire degeneratie helpt deze formule het oog te voeden en droogte te verminderen.
2. Ming Mu Di Huang Wan (明目地黄丸)
Deze variant op Di Huang Wan focust specifiek op de ogen. Het voedt Lever- en Nier-Yin, verheldert de ogen en versterkt het netvlies. De formule is vooral nuttig bij wazig zien, droge ogen en degeneratieve oogproblemen.
3. Bu Qi Yang Xue Tang (补气养血汤)
Deze formule vult Qi en Bloed aan. Astragalus (Huang Qi) en Angelica sinensis (Dang Gui) zijn belangrijke ingrediënten. Bij maculaire degeneratie helpt dit mengsel om de doorbloeding van de retina te verbeteren en cellen te voorzien van voedingsstoffen.
4. Xue Fu Zhu Yu Tang (血府逐瘀汤)
Een formule die stagnatie van Bloed doorbreekt en circulatie bevordert. Bij maculaire degeneratie kan dit nuttig zijn om stagnatie rond de ogen te verminderen. Het verbetert zuurstoftoevoer en helpt vrije radicalen af te voeren.
Deze kruidenformules richten zich op het voeden van Yin en Bloed, het verbeteren van de circulatie en het beschermen van de ogen tegen verdere degeneratie. Ze kunnen worden afgestemd op het specifieke patroon van de patiënt.
TuiNa-massage
TuiNa, de traditionele Chinese medische massage, richt zich op het herstellen van balans in het lichaam. Bij maculaire degeneratie helpt TuiNa om de doorbloeding van de ogen en het hoofd te stimuleren. Dit verbetert de toevoer van zuurstof en voedingsstoffen naar het netvlies.
De behandeling werkt met specifieke technieken zoals drukken, wrijven en kneden. Deze handgrepen openen de meridianen, bevorderen Qi-stroom en verminderen stagnatie. Door blokkades weg te nemen, ontstaat er meer helderheid in de ogen.
Belangrijke behandelgebieden
- Rond de ogen: zachte cirkelvormige massage rond de oogkas ontspant de oogspieren en stimuleert lokale circulatie.
- Hoofd en nek: technieken op punten langs de Blaasmeridiaan en de Galblaasmeridiaan verbeteren de doorbloeding richting de hersenen en ogen.
- Handen en voeten: massage van punten op de Lever- en Niermeridiaan versterkt de fundamentele energie voor het zicht.
Specifieke acupunten die vaak gemasseerd worden
- UB-2 Zanzhu (攒竹) – ontspant de ogen en vermindert spanning.
- Yuyao (鱼腰) – verlicht vermoeidheid van de ogen.
- GB-20 Fengchi (风池) – bevordert doorbloeding van hoofd en ogen.
- ST-36 Zusanli (足三里) – versterkt Qi en weerstand.
- LR-3 Taichong (太冲) – ondersteunt de Lever en verbetert de visuele functie.
Effecten van TuiNa bij maculaire degeneratie
Regelmatige TuiNa-behandeling bevordert ontspanning, vermindert stress en ondersteunt de ooggezondheid. De combinatie van lokale en systemische technieken versterkt de circulatie en reguleert Yin en Yang. Dit vertraagt het degeneratieve proces en kan het gezichtsvermogen langer behouden.
TuiNa is een veilige en natuurlijke aanvulling op acupunctuur, laseracupunctuur en kruiden. Het geeft patiënten actieve ondersteuning bij hun herstelproces.
Preventie- en Voedingsadviezen
Voedingsadviezen binnen de TCM
Voeding speelt een belangrijke rol bij de preventie en behandeling van maculaire degeneratie. Een gezond voedingspatroon kan het risico op verdere achteruitgang van het zicht aanzienlijk verminderen. Vanuit de westerse geneeskunde ligt de nadruk op antioxidanten, vitamines en mineralen. Binnen de Traditionele Chinese Geneeskunde (TCM) draait het om het voeden van Lever- en Nierenergie, het versterken van Qi en Bloed en het voorkomen van interne hitte en droogte.
Aanbevolen voedingsmiddelen
- Groene bladgroenten zoals spinazie en boerenkool bevatten veel luteïne en zeaxanthine, belangrijke stoffen voor het netvlies.
- Bessen zoals bosbessen en gojibessen (枸杞子 Gou Qi Zi) verbeteren de circulatie en voeden het Bloed.
- Peulvruchten en volle granen versterken de Milt en ondersteunen de Qi.
- Noten en zaden zoals walnoten en sesamzaad voeden de Nier en ondersteunen de Jing (essentie).
- Vette vis rijk aan omega-3-vetzuren vermindert ontstekingen en ondersteunt het netvlies.
- Kruidentheeën met chrysant (菊花 Ju Hua) en cassiabast (决明子 Jue Ming Zi) verhelderen de ogen en kalmeren Leverhitte.
Te vermijden voedingsmiddelen
- Sterk bewerkte voeding zoals fastfood en snacks verzwakken Milt en Qi.
- Overmatige suiker veroorzaakt Damp en belast de ogen.
- Te veel rood vlees en gefrituurd eten verhitten het lichaam en bevorderen oxidatieve schade.
- Alcohol en tabak beschadigen Yin en Bloed en versnellen degeneratieprocessen.
Leefstijl en preventie
Naast voeding speelt leefstijl een grote rol. Regelmatige beweging stimuleert de bloedcirculatie en voedt de ogen. Voldoende slaap herstelt Yin en beschermt de Lever. Beperk langdurig schermgebruik en zorg voor voldoende pauzes om de ogen te ontlasten. Draag een zonnebril bij fel zonlicht om de macula te beschermen tegen UV-straling.
Een gebalanceerde voeding, aangevuld met TCM-theeën en een gezonde leefstijl, kan de progressie van maculaire degeneratie vertragen. Dit ondersteunt zowel de westerse als de TCM-behandeling.
Acupunctuur en Gezondheidscentrum Chen
Bij Acupunctuur en Gezondheidscentrum Chen in Rotterdam bieden wij effectieve behandelingen voor maculaire degeneratie met acupunctuur, kruidenformules en TuiNa-massage. Onze holistische aanpak richt zich op het vertragen van de progressie en het verbeteren van de bloedcirculatie naar de ogen. Maak een afspraak via Acupunctuur Rotterdam en ontdek hoe wij je kunnen helpen.
Literatuurlijst
- Ambati J, Fowler BJ. Mechanisms of age-related macular degeneration. Neuron. 2012 Jul 12;75(1):26-39. doi: 10.1016/j.neuron.2012.06.018. PMID: 22794258; PMCID: PMC3404137.
- Wong WL, Su X, Li X, Cheung CM, Klein R, Cheng CY, Wong TY. Global prevalence of age-related macular degeneration and disease burden projection for 2020 and 2040: a systematic review and meta-analysis. Lancet Glob Health. 2014 Feb;2(2):e106-16. doi: 10.1016/S2214-109X(13)70145-1. Epub 2014 Jan 3. PMID: 25104651.
- Sun W, Zhao Y, Liao L, Wang X, Wei Q, Chao G, Zhou J. Effects of acupuncture on age-related macular degeneration: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. PLoS One. 2023 Mar 23;18(3):e0283375. doi: 10.1371/journal.pone.0283375. PMID: 36952520; PMCID: PMC10035922.
- Holz FG, Schmitz-Valckenberg S, Fleckenstein M. Recent developments in the treatment of age-related macular degeneration. J Clin Invest. 2014 Apr;124(4):1430-8. doi: 10.1172/JCI71029. Epub 2014 Apr 1. PMID: 24691477; PMCID: PMC3973093.