Longontsteking, medisch bekend als pneumonie, is een ontsteking van het longweefsel waarbij de longblaasjes zich vullen met vocht of pus. Hierdoor ontstaan klachten zoals hoesten, koorts, kortademigheid en pijn op de borst. Deze aandoening kan variëren van mild tot levensbedreigend, vooral bij jonge kinderen, ouderen, rokers en mensen met een verzwakt immuunsysteem. Longontsteking kan worden veroorzaakt door bacteriën, virussen of schimmels, en treedt vaak op na een verkoudheid of griep.
In de westerse geneeskunde wordt longontsteking gediagnosticeerd op basis van klinische symptomen, lichamelijk onderzoek, bloedtesten en beeldvormende technieken zoals een thoraxfoto. De behandeling bestaat meestal uit antibiotica of antivirale middelen, afhankelijk van de oorzaak, in combinatie met ondersteunende zorg zoals rust, hydratatie en eventueel zuurstoftherapie.
De Traditionele Chinese Geneeskunde (TCM) kijkt op een andere manier naar longontsteking. In TCM ontstaat deze aandoening door een verstoorde Long-Qi en een invasie van externe pathogenen zoals Wind, Hitte, Damp of Koude. Daarbij spelen ook de conditie van de Milt, Nier en Yin een belangrijke rol. Behandeling binnen TCM is gericht op het verdrijven van pathogenen, versterken van de Long-Qi, herstellen van Yin en het in balans brengen van interne systemen.
Een geïntegreerde aanpak, waarbij westerse behandelingen worden aangevuld met TCM-methoden, kan een versneld herstel bevorderen. Terwijl de westerse geneeskunde de acute infectie bestrijdt, richt TCM zich op het versterken van het lichaam, het verbeteren van de ademhaling en het voorkomen van terugval. Deze holistische benadering ondersteunt niet alleen genezing, maar versterkt ook de algehele weerstand van de patiënt.
Westerse Geneeskunde: Oorzaken en Behandeling
Oorzaken van longontsteking:
- Bacterieel: vooral Streptococcus pneumoniae
- Viraal: influenzavirus, RSV, coronavirus
- Schimmels: vooral bij immuungecompromitteerde patiënten
- Aspiratie: voedsel of vloeistof in de luchtwegen
Typische symptomen:
- Hoesten met of zonder slijm
- Hoge koorts en koude rillingen
- Pijn op de borst bij het ademhalen
- Kortademigheid of snelle ademhaling
- Verwardheid bij ouderen
Behandeling in de westerse geneeskunde:
- Antibiotica bij bacteriële infecties
- Antivirale middelen
- Zuurstof en ademhalingsondersteuning
- Voldoende hydratatie
- In ernstige gevallen: opname in het ziekenhuis
TCM: Oorzaken en Behandelstrategie
In TCM ziet men longontsteking als het resultaat van:
- Externe pathogenen (Wind-Hitte, Wind-Koude, Damp-Hitte)
- Verzwakte Long-Qi
- Slechte transformatie van vloeistoffen (slijmaccumulatie)
- Milt- of Nierdeficiëntie bij chronische gevallen
Veelvoorkomende patronen:
- Wind-Hitte in de Long
- Damp-Hitte blokkade
- Slijm-Hitte obstructie
- Long-Yin-deficiëntie
De TCM-behandeling bestaat uit het verdrijven van pathogenen, het openen van de longen, transformeren van slijm en versterken van Yin, Qi en weerstand.
TCM-behandelingen bij Longontsteking
Acupunctuur en Laseracupunctuur
Acupunctuur ondersteunt het herstel door het versterken van de longfunctie en het verbeteren van de Qi-circulatie. Hierdoor vermindert kortademigheid en neemt hoestklachten af. Bovendien versterkt acupunctuur het immuunsysteem, zodat het lichaam beter kan reageren op infecties. Punten zoals Feishu (BL13, 肺俞), Lieque (LU7, 列缺) en Zusanli (ST36, 足三里) worden vaak gekozen. Deze punten openen de longen, bevorderen de Qi-stroom en stimuleren de weerstand.
Laseracupunctuur voegt hier een moderne dimensie aan toe. De zachte laserstralen stimuleren de mitochondriën, waardoor cellen meer energie produceren. Tegelijkertijd vermindert de laser ontstekingen en bevordert celproliferatie, waardoor beschadigd longweefsel sneller herstelt. De verbeterde microcirculatie zorgt voor een betere zuurstofopname en afvoer van afvalstoffen. Daarnaast stimuleert lasertherapie de productie van groeifactoren, waardoor weefselregeneratie wordt versneld. Fotochemische reacties activeren antioxidanten die vrije radicalen neutraliseren en zo extra schade voorkomen.
De combinatie van acupunctuur en laseracupunctuur werkt sterker dan beide therapieën afzonderlijk. Acupunctuur activeert de energiestroom en het immuunsysteem. Laseracupunctuur versterkt de cellulaire processen en vermindert ontstekingen. Samen zorgen zij voor een sneller herstel, verlichting van symptomen en een verbeterde algehele longfunctie.
Chinese kruidenformules
Chinese kruiden spelen een belangrijke rol bij het ondersteunen van herstel na longontsteking. Ze werken niet alleen op het verminderen van infecties en slijmvorming, maar versterken ook de longenergie (Fei Qi, 肺氣) en het immuunsysteem. Traditionele formules combineren meerdere kruiden die elkaars werking versterken, waardoor een breed effect ontstaat.
1. Ma Xing Shi Gan Tang (麻杏石甘汤)
Deze klassieke formule richt zich op hitte in de longen met hoest en kortademigheid. Ephedra (Ma Huang) opent de longen en vermindert benauwdheid. Shi Gao (gips) koelt long-hitte. Xing Ren (abrikozenpit) stopt de hoest, terwijl Gan Cao (zoethout) de formule harmoniseert. Deze combinatie verlicht hoesten en verbetert de ademhaling.
2. Qing Qi Hua Tan Wan (清气化痰丸)
Deze formule is effectief bij veel slijm en hoest met geel, taai sputum. Dan Nan Xing (geprepareerde Arisaema) transformeert slijm-hitte. Huang Qin (Scutellaria) en Zhi Zi (Gardenia) koelen hitte en bestrijden ontstekingen. Chen Pi (mandarijnenschil) reguleert de Qi en bevordert de slijmoplossing.
3. Bai He Gu Jin Tang (百合固金汤)
Wanneer longontsteking overgaat in langdurige zwakte en droge hoest, wordt deze formule toegepast. Bai He (leliebol) voedt Yin en kalmeert hoest. Sheng Di Huang (Rehmannia) en Xuan Shen (Scrophularia) voeden Yin en verkoelen. Mai Men Dong (Ophiopogon) bevochtigt de longen en verlicht droogte.
4. Sheng Mai San (生脉散)
Deze formule is geschikt bij herstel na longontsteking met vermoeidheid, zweten en zwakke pols. Ren Shen (Ginseng) versterkt Qi. Mai Men Dong (Ophiopogon) voedt Yin. Wu Wei Zi (Schisandra) sluit Qi en ondersteunt de longen. Het resultaat is versterkte weerstand en sneller herstel.
De keuze voor een formule hangt af van het patroon (Bian Zheng 辨证). Bij hitte en slijm kiest men voor Qing Qi Hua Tan Wan, bij herstel en zwakte voor Sheng Mai San. Vaak combineert de behandelaar de kruiden met acupunctuur en leefstijladviezen om het herstelproces te versnellen.
TuiNa-massage
TuiNa-massage vormt een waardevolle aanvulling bij het herstel van longontsteking. Deze eeuwenoude Chinese behandelwijze stimuleert de energiestroom (Qi 氣), bevordert de doorbloeding en ondersteunt de longfunctie. Door gerichte technieken toe te passen, helpt TuiNa het lichaam sneller te herstellen, slijm op te lossen en de ademhaling te verbeteren.
Effecten van TuiNa bij longklachten
TuiNa opent de borstkas en vermindert benauwdheid. Massage langs de longmeridiaan (Fei Jing, 肺經) bevordert de circulatie en versterkt de afweer. Daarnaast helpt het losmaken van slijm en het verbeteren van de Qi-stroom om hoest en kortademigheid te verminderen. Patiënten ervaren vaak meer ontspanning en een betere ademhaling na een behandeling.
Belangrijke technieken
- Gun Fa (滚法, rollen) – toegepast op de borst en rug om spanning los te maken en de longen te openen.
- An Fa (按法, drukken) – zachte druk op punten zoals Feishu (BL13, 肺俞) en Zhongfu (LU1, 中府) om de longenergie te versterken.
- Rou Fa (揉法, cirkelende wrijving) – bevordert slijmoplossing en ondersteunt de Qi-circulatie.
- Pai Fa (拍法, kloppen) – zacht kloppen op de rug helpt slijm los te maken en vergemakkelijkt ophoesten.
Specifieke punten en zones
- Feishu (BL13, 肺俞): versterkt de longen en ondersteunt het immuunsysteem.
- Danzhong (CV17, 膻中): opent de borst en verlicht benauwdheid.
- Zusanli (ST36, 足三里): versterkt Qi en bevordert algeheel herstel.
- Lieque (LU7, 列缺): opent de longen en vermindert hoest.
Waarom TuiNa waardevol is bij herstel
TuiNa werkt zowel lokaal als systemisch. Lokaal opent het de longen en vermindert klachten. Systemisch versterkt het de weerstand en bevordert het herstel van energie na een zware infectie. Deze massagevorm kan veilig gecombineerd worden met acupunctuur, kruiden en laseracupunctuur voor een krachtig synergetisch effect.
Voedingsadviezen- en Preventie
Aanbevolen voedingsmiddelen:
- Peer: verzacht de keel, klaart Hitte
- Gember: verwarmt en verdrijft Koude
- Zoete aardappel en pompoen: versterken de Milt
- Lichte kippensoep: voedt Qi en herstelt energie
Te vermijden voeding:
- Zuivel en ijs: vormen slijm
- Gefrituurd en pittig eten: versterkt Damp-Hitte
- Koude dranken: verzwakken de Milt
Preventieve TCM-tips:
- Kleed je warm, vooral bij wind
- Vermijd tocht en temperatuurschommelingen
- Beoefen Qi Gong en ademhalingsoefeningen
- Slaap voldoende en vermijd uitputting
Acupunctuur en Gezondheidscentrum Chen – Rotterdam
Bij Acupunctuur en Gezondheidscentrum Chen behandelen wij longontsteking met een holistische benadering. Onze therapeuten combineren acupunctuur, kruiden, voeding en leefstijlbegeleiding. Wij helpen jou niet alleen herstellen, maar ook sterker terugkomen.
Literatuurlijst
- Mayo Clinic. (2023, december 15). Pneumonia (longontsteking): Symptoms and causes. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/pneumonia/symptoms-causes/syc-20354204
- Mayo Clinic. (2023, december 15). Pneumonia: Diagnosis & treatment. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/pneumonia/diagnosis-treatment/drc-20354210
- Cleveland Clinic. (2023, november 28). Pneumonia. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/4471-pneumonia
- National Heart, Lung, and Blood Institute. (2023, oktober). What is pneumonia? https://www.nhlbi.nih.gov/sites/default/files/publications/what_is_pneumonia.pdf
- StatPearls Publishing. (2023). Pneumonia. In R. Sharma & S. S. Brandler (Eds.), StatPearls. National Center for Biotechnology Information. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK526116/
- Xie K, Guan S, Jing H, Ji W, Kong X, Du S, Jia M, Wang H. Efficacy and safety of traditional Chinese medicine adjuvant therapy for severe pneumonia: evidence mapping of the randomized controlled trials, systematic reviews, and meta-analyses. Front Pharmacol. 2023 Sep 29;14:1227436. doi: 10.3389/fphar.2023.1227436. PMID: 37841930; PMCID: PMC10570726.
- Su K, Wang X, Zhang S, Wu J, Chen Y, Yin L, Li H, Wang J. Efficacy of acupuncture for stroke-associated pneumonia: a systematic review and meta-analysis. Front Med (Lausanne). 2025 Mar 3;12:1440121. doi: 10.3389/fmed.2025.1440121. PMID: 40098935; PMCID: PMC11911211.