Hyperventilatie komt vaker voor dan veel mensen denken. In Nederland ervaart naar schatting 5 tot 10 procent van de bevolking weleens een hyperventilatie-episode. De klachten varieren van snelle ademhaling en duizeligheid tot hartkloppingen en een gevoel van angst. Hoewel de symptomen lichamelijk lijken, ligt de oorsprong vaak in stress of spanning. Dat maakt de aandoening complex: het lichaam reageert op emoties met een fysiologische verandering van de ademhaling.
De westerse geneeskunde benadert hyperventilatie vooral vanuit het autonome zenuwstelsel. Een verstoord ademhalingspatroon leidt tot een lage koolstofdioxidespiegel in het bloed, waardoor duizeligheid, tintelingen en spierspanning ontstaan. Behandeling richt zich op hertraining van de ademhaling en het verminderen van angst met psychologische ondersteuning of fysiotherapie. De focus ligt dus op controle over de ademhaling en het herkennen van stresssignalen.
“Binnen de TCM-visie wordt aangenomen dat ontspanning en ademregulatie de Shen kalmeren en het lichaam helpen herstellen.”
Binnen de Traditionele Chinese Geneeskunde (TCM) wordt hyperventilatie anders verklaard. Volgens de TCM-visie kan de oorzaak liggen in een verstoring van de energie (Qi) van de Lever, het Hart of de Longen. Langdurige stress kan de Lever-Qi doen stagneren, waardoor de Qi-stroom in de Borst wordt geblokkeerd. Dat leidt tot benauwdheid, druk op de borst en snelle ademhaling. Soms ontstaat daarbij ook een Yin-tekort van Hart en Long, waardoor de geest (Shen) onrustig wordt. De patiënt ervaart dan zowel lichamelijke als emotionele onrust.
Een geïntegreerde aanpak kan ondersteuning bieden bij herstel. De westerse focus op ademtraining en angstreductie sluit mooi aan bij de TCM-benadering van energie-harmonisatie en ontspanning. Samen vormen ze een complementair behandelconcept waarin lichaam en geest worden benaderd als één systeem.
Acupunctuur en Laseracupunctuur bij Hyperventilatie
Bij hyperventilatie is een evenwichtige energie- en zenuwfunctie essentieel. Binnen de TCM kan acupunctuur ondersteunen bij het herstellen van die balans. Door specifieke punten te stimuleren wordt de Qi-stroom geactiveerd en ontspanning bevorderd. In de praktijk ervaren veel cliënten meer rust en een regelmatiger ademhalingsritme na enkele sessies.
Acupunctuur kan de activiteit van het autonome zenuwstelsel beïnvloeden en de parasympathische reactie versterken. Dat bevordert diepe ademhaling en spierontspanning. Binnen de TCM worden vooral de volgende punten gebruikt:
- Neiguan (PC6 – 內關): kalmeert de Shen en reguleert de Borst-Qi.
- Shanzhong (Ren17 – 膻中): opent de Borst en bevordert vrije ademhaling.
- Zusanli (ST36 – 足三里): versterkt Qi en bevordert algemene weerstand.
- Taichong (LR3 – 太沖): laat Lever-Qi stroom vrijer stromen bij stress.
- Shenmen (HT7 – 神門): verankert de Shen en bevordert innerlijke rust.
Laseracupunctuur is een moderne, niet-invasieve variant waarbij lage-intensiteit-laserlicht de acupunctuurpunten stimuleert. Deze fotobiomodulatie kan de celactiviteit verhogen door:
- stimulatie van mitochondriën, waardoor meer ATP (energie) wordt geproduceerd;
- vermindering van ontsteking door modulatie van cytokinen;
- stimulatie van celproliferatie en herstelprocessen;
- verbeterde microcirculatie en zuurstofvoorziening;
- productie van groeifactoren voor weefselregeneratie;
- fotochemische reacties die oxidatieve stress verlagen.
Deze combinatie van traditie en technologie maakt laseracupunctuur geschikt voor gevoelige cliënten en mensen met naaldangst. Binnen de TCM-visie wordt dit gezien als een harmonieuze manier om Qi-stagnatie te verlichten en de Shen te kalmeren.
Chinese Kruidenformules
Kruiden spelen een centrale rol in de Traditionele Chinese Geneeskunde om het lichaam te helpen zijn natuurlijke balans te herstellen. Bij hyperventilatie ligt de focus op het kalmeren van de Shen, het bewegen van Qi en het versterken van Hart- en Longenergie.
Vier formules die in de TCM worden toegepast zijn:
- San Qi Bu Qi 湯 – met San Qi (三七), Huang Qi (黃芪) en Dang Gui (當歸). Volgens de TCM kan deze formule ondersteunen bij het voeden van Qi en Bloed, bevorderen van circulatie en kalmeren van interne onrust.
- Xiao Yao San 逍遙散 – een klassieke formule om Lever-Qi te bevrijden en de Shen te harmoniseren. Geschikt bij stress-gerelateerde hyperventilatie met emotionele wisselingen.
- Tian Wang Bu Xin Dan 天王補心丹 – gebruikt om Hart-Yin te voeden en slaap te verbeteren. Kan ondersteunen bij gejaagdheid en slapeloosheid door onrust van de Shen.
- Ban Xia Hou Po Tang 半夏厚朴湯 – gericht op het oplossen van slijm en het laten dalen van rebellerende Qi in de Borst. Volgens de TCM kan dit ondersteunen bij het gevoel van een “brok in de keel” of druk op de borst.
Deze formules worden altijd gepersonaliseerd volgens de TCM-diagnose en uitsluitend toegepast onder begeleiding van een erkend TCM-therapeut. Binnen de TCM-visie bevorderen ze innerlijke balans en ontspanning, zonder directe medische claim.
De Rol van TuiNa-massage in de Behandeling van Hyperventilatie
TuiNa is een therapeutische massagevorm die Qi en Bloed laat stromen en spierspanning vermindert. Bij hyperventilatie kan TuiNa ondersteunen bij het ontspannen van het zenuwstelsel en het vrijmaken van de borst- en nekregio. De therapeut past technieken toe zoals kneden (rou fa), drukken (an fa) en rollen (gun fa).
Belangrijke punten die worden gestimuleerd zijn onder meer:
- Jianjing (GB21 – 肩井): ontspant de schouders en laat Qi dalen.
- Feishu (BL13 – 肺俞): versterkt de Longen en bevordert ademhaling.
- Xinshu (BL15 – 心俞): versterkt Hart-Qi en bevordert emotionele rust.
- Danzhong (Ren17 – 膻中): opent de borst en reguleert de Qi-stroom.
Door deze punten te masseren kan spierspanning afnemen en de ademhaling dieper worden. Veel cliënten ervaren meer lichamelijke ontspanning en mentale rust na een sessie. TuiNa wordt binnen de TCM-visie gezien als een waardevolle aanvulling op acupunctuur en kruidentherapie voor het herstellen van de natuurlijke balans van lichaam en geest.
Verlichting van Hyperventilatie met Aanvullende TCM-technieken
Naast acupunctuur, kruiden en TuiNa gebruikt de Traditionele Chinese Geneeskunde aanvullende technieken om ontspanning en energiebalans te bevorderen. Deze methoden helpen het lichaam te reguleren via warmte, stimulatie van de huid en verbetering van de circulatie.
Moxa (moxibustie) maakt gebruik van de warmte van gedroogde bijvoet (Artemisia vulgaris). De warmte dringt diep door in de meridianen en kan volgens de TCM helpen om koude te verdrijven en Qi te versterken. Bij hyperventilatie wordt Moxa vaak toegepast op punten zoals Ren17 (膻中) en ST36 (足三里) om de borst te openen en het zenuwstelsel te kalmeren.
De moderne variant, de moxa-lamp, geeft infraroodwarmte die zacht en gelijkmatig wordt verspreid, ideaal voor gevoelige cliënten.
Guasha is een schraaptechniek waarbij de huid licht wordt gestimuleerd met een glad instrument. Deze techniek bevordert de doorbloeding en verwijdert volgens TCM stagnaties van Qi en Bloed. Veel cliënten ervaren verlichting van spanning in de schouders, nek en borst — gebieden die vaak overbelast zijn bij hyperventilatie.
Cupping maakt gebruik van glazen of siliconen cups die een vacuüm op de huid creëren. Dit stimuleert de circulatie en ontspant diepere spierlagen. Binnen de TCM-visie helpt cupping bij het verlichten van spanning en het bevorderen van vrije Qi-stroom in het bovenlichaam.
Deze drie technieken werken complementair: Moxa verwarmt, Guasha ontlast, en Cupping ontspant. Samen dragen ze bij aan een rustige ademhaling en een gevoel van innerlijke balans.
Voedingsadviezen en Leefstijladviezen
TCM Voedingsadviezen ter Preventie van Hyperventilatie
Volgens de TCM kan voeding een belangrijke rol spelen bij het voorkomen en verminderen van hyperventilatieklachten. Voeding beïnvloedt niet alleen het lichaam, maar ook de Qi-stroom, de Shen (geest) en de emotionele stabiliteit.
Aanbevolen voedingsmiddelen
- Warme, licht verteerbare gerechten zoals rijstsoep, gestoomde groenten en kippenbouillon.
- Groenten als wortel, pompoen, zoete aardappel en spinazie versterken de Milt en Maag, wat de Qi-productie bevordert.
- Zaden en noten zoals sesam, walnoot en amandel voeden Yin en kalmeren de Shen.
- Vruchten zoals appel en perzik bevochtigen en harmoniseren zonder te veel af te koelen.
- Kruidentheeën zoals jujube-thee (da zao) en kamillethee kunnen ondersteunen bij ontspanning.
Binnen de TCM-visie is het belangrijk om regelmatig te eten en langzaam te kauwen. Dit ondersteunt de Milt-Qi en voorkomt spanning in het diafragma, een gebied dat sterk samenhangt met ademhaling.
Te vermijden voedingsmiddelen
- Sterk stimulerende dranken zoals koffie, energiedrankjes en alcohol, die de Shen kunnen verstoren.
- Koude of rauwe voeding zoals ijs, salade en rauwe groenten, die de spijsvertering verzwakken en Qi-stagnatie in de borst kunnen veroorzaken.
- Overmatig pittige of vette voeding die Hitte genereert en het zenuwstelsel prikkelt.
Leefstijl en preventie
Een rustige leefstijl met aandacht voor ademhaling en ontspanning is cruciaal. Dagelijks lichte beweging zoals wandelen, tai chi of qigong ondersteunt de Qi-circulatie en kalmeert de geest.
Regelmatige slaap, ontspanningsoefeningen en het vermijden van overwerk helpen het Hart-Yin te behouden en stressreacties te verminderen.
Vanuit westerse inzichten vullen deze adviezen de fysiologische doelen aan: stabiele bloedsuikers, ontspannen ademhaling en een vermindering van adrenalinepieken. De geïntegreerde combinatie van gezonde voeding, ademhalingstraining en TCM-behandeling kan zo bijdragen aan langdurige balans en welzijn.
Acupunctuur & Gezondheidscentrum Chen in Rotterdam
In onze praktijk combineren wij de eeuwenoude kennis van de Traditionele Chinese Geneeskunde met moderne inzichten. Bij cliënten met hyperventilatie richten wij ons op ontspanning, harmonisatie en herstel van de natuurlijke ademhaling. We gebruiken acupunctuur, laseracupunctuur, kruidenadvies, TuiNa en ondersteunende therapieën zoals Moxa en Cupping.
Wij stemmen elke behandeling af op de persoonlijke constitutie en de actuele klachten.
Ons doel is ondersteuning bieden bij herstel en het versterken van innerlijke veerkracht.
Binnen de TCM-visie is balans de sleutel tot gezondheid. Dat staat centraal in onze benadering.
Literatuurlijst
- Wang, Y., Gu, X., Zhi, B., Yan, Y., Lu, F., Hu, H., … et al. (2025). The efficacy of acupuncture for generalized anxiety disorder (GAD) in college students: Study protocol for a randomized controlled trial. PLoS ONE, 20(1), e0316804.
- Errington-Evans, N. (2011). Acupuncture for anxiety: A review. Acupuncture in Medicine, 29(2), 87-94.
- de Almeida, M. S., et al. (2022). Acupuncture and anxiety: possible neural mechanisms. Research & Social Psychiatry & Epidemiology, (online).
- Amorim, D., Amado, J., Brito, I., Fiuza, S. M., Amorim, N., Costeira, C., & Machado, J. (2018). Acupuncture and electroacupuncture for anxiety disorders: A systematic review of the clinical research. Complementary Therapies in Clinical Practice, 31, 31-37.
- Hou, Y. N., et al. (2022). Use of traditional Chinese medicine herbal formula Xiao Yao San to relieve depression and anxiety. The ASCO Post, April 10.
- Xie, J., et al. (2023). Jiawei Xiaoyao San in treatment of anxiety disorder and … (Article in press / e-pub ahead of print).
Disclaimer:
De informatie op deze website is uitsluitend bedoeld ter algemene voorlichting en vervangt geen professioneel medisch advies. Acupunctuur & Gezondheidscentrum Chen behandelt volgens de principes van de Traditionele Chinese Geneeskunde als complementaire zorg, aanvullend op reguliere medische behandelingen.