Bloedarmoede is een veel voorkomende bloedziekte waarbij het aantal rode bloedcellen of het hemoglobinegehalte lager is dan normaal. De veroorzaakt hiervan is het onvermogen van het menselijk lichaam om voldoende gezonde rode bloedcellen te produceren. De snelheid van verlies of vernietiging van rode bloedcellen overtreft de vervangingssnelheid. Mensen met deze ziekte zien er meestal bleek uit, voelen zich moe, hartkloppingen, oorsuizen, zwak, duizelig, zweten, het gevoel hebben van flauwvallen, snel kortademig en hebben vaak hoofdpijn. Als iemand symptomen heeft van een bleke huidskleur, duizeligheid en vermoeidheid, kan een in het westen opgeleide arts een bloedtest doen om te zien of bloedarmoede de oorzaak is.
De traditionele Chinese geneeskunde (TCM) en de westerse geneeskunde hebben vergelijkbare opvattingen over de oorzaken van bloedarmoede. Daaronder vallen onder andere onjuiste voeding, spijsverteringsproblemen, overmatig bloedverlies of chronische ziekten. Bloedarmoede komt bij vrouwen het vaakst door heftig ongesteld zijn. Maag- of darmziekte is vaak de oorzaak van bloedarmoede bij personen ouder dan 50 jaar.
Bloedarmoede in de TCM
Het vaststellen van een bloedtekort kan in de TCM, zelfs als de bloedtest normaal is. Mensen met chronische ziekten, emotionele stoornissen of menstruatieproblemen, en bij vegetariërs hebben vaker bloedtekort. In plaats van dingen op cellulair niveau te bestuderen, concentreert TCM zich op het lichaam als geheel. Bloed voorziet het lichaam van voeding. De voedingsstoffen die via het bloed gaan, zijn niet beperkt tot fysieke materialen. De betekenis ervan kan worden uitgebreid tot alles dat het lichaam voedt. Bloed kan worden gezien als een fysieke en vloeibare manifestatie van Qi (vitale energie). Rode wangen, sterke spieren, glanzend haar en huid zijn het bewijs van de juiste voedende en bevochtigende eigenschappen van bloed.
Volgens de TCM levert bloed water en voedingsstoffen aan het menselijk lichaam. Er zijn twee bronnen van bloed en er zijn verschillende interne organen bij betrokken. Ten eerste haalt de milt de essentie uit het ingenomen voedsel en dranken. Het wordt vervolgens met behulp van het hart en de longen naar de thoraxgebied gestuurd en omgezet in bloed. Een uitgebalanceerd en gezond dieet is belangrijk zodat de milt nodige voedingsstoffen kan extraheren. Dit deel van het bloed draagt bij aan de meeste dagelijkse voeding van het lichaam. De tweede bron van bloed is de essentie die in de nieren wordt opgeslagen. De nier-essentie bereikt de botten, vormt zich tot beenmerg en produceert bloed. Dit deel van het bloed wordt opgeslagen in de lever en dient als reserve voor het lichaam.
TCM behandeling bij bloedarmoede
Traditionele Chinese geneeswijzen hebben tot doel de bloedproductie te verbeteren en verdere overconsumptie door het lichaam te voorkomen. Omdat het lichaam een organisch geheel is, komen sommige symptomen van bloedarmoede overeen met orgaanstoornissen. Deze overeenkomst is zeer nuttig is voor de diagnose. TCM-behandelaars zullen de meest aangetaste organen identificeren en schrijven een anemiebehandeling voor op basis van specifieke symptomen, zoals bleke huid, duizeligheid, droog haar, hartkloppingen, wazig zien, slecht geheugen, slapeloosheid of onregelmatige menstruatie.
Iemand die aan een bloedtekort lijdt, kan ook een begeleidend Qi-tekort hebben, omdat bloed en Qi elkaar beïnvloeden. De Qi verplaatst niet alleen het bloed door het lichaam, maar helpt ook bij de bloedproductie en houdt het bloed in de bloedvaten vast.
Kruiden tegen bloedarmoede
Over het algemeen kunnen Dang Gui (当归, Angelicae Sinensis), Shu Di Huang – (熟地黄 – Radix Rehmanniae Preparata), Bai Shao, (白芍, Radix Paeoniael Alba – White Peony root), He Shou Wu (何首乌, Radix Polygoni Multiflori), E Jiao (阿膠, Colla Corii Asini) en Long Yan Rou (龍眼肉, Arillus Longan), het hele proces van bloedproductie stimuleren. Deze kruiden zijn de belangrijkste componenten van bloedverrijking in de traditionele Chinese geneeskunde. Deze gaan samen met andere kruiden, afhankelijk van de individuele symptomen. Met acupunctuur worden punten als de Xue Hai (血海, Sp10) geselecteerd in combinatie met andere punten afhankelijk van de diagnose.
Een bleke huidskleur, bleke tong en lippen, vermoeidheid, verminderde eetlust of stoelgang duiden op zwakte van de milt en maag. Kruiden zoals Huang Qi (黄芪, Astragaluswortel), Ren Shen (人參 – Radix Ginseng) of Dang Shen (党参, Radix Codonopsis) worden geselecteerd voor de behandeling. Dit produceert niet alleen bloed, maar stimuleert ook de milt. De milt krijgt een boost om meer Qi te produceren. De Qi helpt het lichaam om de bloedstroom te bevorderen. Met acupunctuur zullen punten als de 4 poorten relevant zijn om de algehele stroming van Qi flink te bevorderen. Afhankelijk van de diagnose zullen deze punten gecombineerd worden met de andere nodige punten voor de bloedproductie.
Chronische bloedarmoede
Deze vorm van bloedarmoede is meestal geassocieerd met lever- en nierbeschadiging. Chronische bloedarmoede kan leiden tot duizeligheid, oorsuizen, verstrooidheid, hoofdpijn, gevoelloosheid of tintelingen in de ledematen. Kruiden zoals Gou Qi Zi (枸杞, Goji bessen), Tu Si Zi (菟丝子, Semen Cuscutae), Ba Ji Tian (巴戟天, Radix Morindea) en Sanɡ Shen (桑椹, Mulberry Fruits) helpen om het lichaam te herstellen. Met acupunctuur worden tonifiërende punten geselecteerd. Indien stagnerende pathogene aanwezig zijn dienen deze eerst verdreven te worden alvorens aan tonifiëren te beginnen.
Hartkloppingen en slapeloosheid komen door het niet optimaal functioneren van het hart. In dit geval kunnen bepaalde kruiden worden ingenomen. Voor vrouwen kunnen kruiden zoals Sichuan–lavas (川芎, Chuanxiong), Xiang Fu (香附, Rhizoma Cyperi ), Mu Xiang (木香, Costus Root) de menstruatie kalmeren en overmatig bloedverlies voorkomen. In het geval van een zware droomstoornis als gevolg van een verstoorde hart zijn de volgende kruiden aangeraden om de geest verder te kalmeren, Wu Wei Zi (五味子, Fructus Schisandrae), Bai Zi Ren (柏子仁, Sperma platyclade) en Zhen Zhu Mu (珍珠母, Margaritifera).
Impotentie als gevolg van TCM-bloeddeficiëntie
Impotentie wordt bijvoorbeeld vaak in verband gebracht met een tekort aan bloed en Qi als gevolg van hart- en miltstoornissen. Dit betekent dat bloed en Qi niet kunnen veranderen in seksueel gerelateerde elementen. Acupunctuur herstelt de relatie tussen het hart- en miltsysteem.
Een kruidenformule genaamd “terugkeer van miltfunctie” of Gui Pi Wan kan kan hierbij helpen. Huang Qi (黄芪, Astragaluswortel), Ren Shen (人參 – Radix Ginseng), gember, Da Zao (大枣, Ziziphus jujuba) en zoethoutwortel versterken de milt en vullen de Qi aan. Dang Gui (当归, Angelicae Sinensis) voedt de lever om hartfuncties te bevorderen. Fu Ling (茯苓, Poria), Suan Zao Ren (酸枣仁, Semen Ziziphi Spinosae) en Long Yan Rou (龍眼肉, Arillus Longan) voeden het hart en kalmeren de geest. Wanneer het lichaam voldoende Qi-niveau en een normale hartfunctie bereikt, zal het overvloedig bloed produceren. Yuan Zhi (元志, Chinese Senega Root) verbetert de communicatie tussen het hart en de nieren. Mu Xiang (木香, Saussurea costus) fungeert als een buffer. De combinatie is gericht op het versterken van de hart- en miltfuncties, wat op zijn beurt het algehele seksuele functioneren verbetert.
Het is belangrijk om een diagnose van een TCM-arts te krijgen voordat u dit recept inneemt, omdat er andere oorzaken van impotentie kunnen zijn waarvoor verschillende behandelingen nodig zijn.
Preventie
Bij het ouder worden kunnen ons maag/milt-systeem gaan verzwakken. In dit geval is het vermijden van koude en rauwe voedingsmiddelen en dranken heel belangrijk. Zo voorkomt men overbelasting van het maag/milt-systeem en zodoende geen ruimte krijgt om zich te herstellen. Zie hier voor meer tips bij milt-Qi deficiëntie. Sommige soorten bloedarmoede zijn te voorkomen door voldoende ijzerrijk voedsel, zoals tofu, groene- en bladgroenten, mager rood vlees, linzen, bonen en met ijzer verrijkte granen en brood te gebruiken. Eet en drink vitamine C-rijk voedsel en dranken. Zorg voor voldoende vitamine B12 en foliumzuur via uw dieet. Vermijdt thee of koffie bij uw maaltijden, omdat deze de ijzeropname kunnen beïnvloeden.
Bekijk hier ons artikel over voedingsmiddelen voor opbouw van bloed
Referenties
- Bouma M et al, NHG-werkgroep Anemie, Nederlandse huisartsen genootschap (NHG), versie 2.1 januari 2021
- Dan Bensky & Randall Barolet, Chinese Herbal Medicine Formulas & Strategies, Eastland Press, 1990
- Bensky Dan, Gamble Andrew & Kaptchuk Ted, Chinese Herbal Medicine – Materia Medica, Eastland Press, Seattle, 1986
- 冷方南等主編，中華臨床藥膳食療學，第一版，北京人民衛生出版社，1993
- The Psyche in Chinese Medicine, Treatment of Emotional and Mental Disharmonies with Acupuncture and Chinese Herbs, Giovanni Maciocia, Elsevier 2009
- Essentials of Chinese Medicine Volume 1, Springer 2009