Hoe associeert de traditionele Chinese geneeskunde (TCM) tekenen van veroudering met interne disharmonie? De meeste mensen zijn het erover eens dat tekenen van veroudering gemakkelijk te herkennen zijn. Kenmerken van gezond zijn zijn vaak wat lastiger te herkennen. In de TCM-theorie zouden gezonde mensen het volgende moeten vertonen:
- Sterke lichaamsbouw: krachtige spieren, pezen en botten zorgen voor mobiliteit, behendigheid en flexibiliteit, een sterke lichaamsbouw geeft aan dat elk deel van het lichaam in optimale staat verkeert.
- Scherpe ogen: TCM beweert dat de ogen een van de verzamelplaatsen zijn waar de essentie van de organen en Qi (vitale energie) elkaar ontmoeten, dus de uitdrukking in de ogen weerspiegelt van nature de functionele toestand van interne organen; heldere en doordringende ogen zijn de belangrijkste uitdrukking van een goede gezondheid. Verder beschouwt men de ogen als de openingen van de lever in het lichaamsoppervlak; goed zicht weerspiegelt de goede werking van de lever.
- Goede teint: Het gezicht wordt beschouwd als de uiterlijke manifestatie van inwendige organen, speciaal voor het hart; een roze en stralende teint betekent dat de bloed- en Qi-circulatie van het lichaam soepel verloopt.
- Gezond uitziende huid en haar: Deze geven aan dat het lichaam voldoende bloed en Qi heeft om ze te voeden.
- Stevige tanden: TCM beschouwt tanden ook als botten. Er is een gezegde: “De tanden zijn het overschot van de botten”. Omdat tanden en botten dezelfde bron hebben, worden ze beide gevoed door nieressentie.
Inwendige kenmerken van gezond zijn
- Rustige en gelijkmatige ademhaling: TCM gelooft dat het hart en de longen verantwoordelijk zijn voor het uitademen, terwijl de lever en de nieren verantwoordelijk zijn voor het inademen. Soepele ademhalingsbewegingen zijn het resultaat van een nauwe coördinatie van deze organen.
- Goed gehoor: De oren zijn de openingen van de nier in het lichaamsoppervlak die ook belangrijke draaipunten zijn voor de meridianen om met elkaar te communiceren; verminderd gehoor, tinnitus of doofheid betekent interne disharmonie, met name in de nier.
- Luide stem: Vocalisatie hangt af van de Qi en is ook geassocieerd met longfunctie.
- Ritmische pols: De pols wordt gestuurd door het hart en Qi. Wat de oorzaak van de ziekte ook is, afwijkingen of pathologische veranderingen kunnen door de pols worden weerspiegeld. Hieruit ontstaan veranderingen in het pulsbeeld.
- Juiste eetlust: Dit betekent dat de spijsverterings- en absorptiefuncties van het lichaam normaal zijn en dat er voldoende voedingsstoffen zijn om alle fysiologische activiteiten van het lichaam te ondersteunen.
- Regelmatige urine- en darmfuncties: Plassen en ontlasting zijn essentiële routes voor metabole uitscheiding en worden verwerkt door een reeks organen. Afwijkingen in de urine en ontlasting hangen samen met de toestand van de organen.
- Ontspannen mentale toestand: Emotionele activiteit is een fysiologische reactie op prikkels uit de externe omgeving. Een gezonde mentale toestand zorgt ervoor dat het fysieke lichaam onder de juiste controle staat en dat de orgaansystemen in harmonie werken.
- Goed geheugen: Geheugen is een functie van de hersenen en bij TCM bestaan de hersenen uit merg afgeleid van nieressentie. Als je een goed geheugen hebt, is er veel essentie en zitten de hersenen vol merg.
De vijf orgaansystemen
Veroudering is een spontaan proces; het lichaam verliest zijn krachtreserves, wat geleidelijk leidt tot lage energie, fysiologische veranderingen, vatbaarheid voor ziekten en minder aanpassingsvermogen aan ongunstige omstandigheden. Vanuit een functioneel aspect gelooft TCM dat de kern van verouderingsveranderingen gecentreerd is rond de vijf orgaansystemen: het hart, de lever, de longen, de milt en de nieren. Met andere woorden, interne disharmonieën die van invloed zijn op het vermogen van het lichaam om zichzelf te onderhouden, te herstellen en te verdedigen naarmate het ouder wordt, worden voornamelijk geassocieerd met de volgende organen.
Lees hier meer over het hart, de lever, de longen, de milt en de nieren.
Verslechtering van het hart
In TCM is het hart de functionele eenheid voor het reguleren van de bloedstroom. Wanneer deze functie afneemt, is er sprake van kortademigheid, hartkloppingen, een bleke teint, gevoelig voor kou, pijn op de borst of een beklemmend gevoel op de borst. Bovendien huisvest het hart de geest (shen); een ondermaats hart leidt tot mentale problemen zoals veranderingen in slaappatroon, nervositeit, verminderd geheugen en leervermogen, trage reacties, desoriëntatie, dementie of gedragsveranderingen.
Verslechtering van de lever
Bij TCM bevordert de lever Qi-bewegingen in het lichaam; het slaat ook het bloed op, regeert pezen en nagels en komt uit in de ogen. Wanneer het leverbloed niet toereikend is, zijn er verminderde visuele vermogens, droogheid, algemene zwakte en vermoeidheid. Als de lever de pezen en nagels niet voedt, leidt dit tot zwakte van de ledematen, stijve gewrichten, kyfose, onhandigheid en broze en misvormde nagels. Leverstagnatie als gevolg van een verminderde doorstroming van Qi leidt tot duizeligheid, onwil om te spreken, gevoelloosheid, angst, prikkelbaarheid en emotionele problemen.
Aantasting van de longen
Bij TCM domineert de long Qi, heerst over ademhaling en waterkanalen; het controleert ook de huid en het haar en komt uit in de neus. Als de long niet goed functioneert, kunnen er symptomen optreden. Denk aan een trillende stem, kortademigheid, hoesten, overmatige keel- en neusafscheiding, beklemming op de borst, zweten en obstipatie. Er kan ook een afname van de reukzin optreden als gevolg van longzwakte. Bovendien worden de huid en het lichaamshaar gevoed door beschermende Qi uit de longen. Als deze specifieke functie verzwakt, worden huid- en lichaamshaar glansloos en beginnen rimpels en bruine vlekken te ontwikkelen. Het lichaam zal gemakkelijk zweten en de weerstand tegen infectie zal laag zijn.
Milt verslechtering
In TCM is de milt het belangrijkste orgaan voor de spijsvertering en opname, en levert deze de essentie van voedingsstoffen voor lichaamstransformatie. Het regelt ook de beweging van bloed, regeert de spieren en komt uit in de mond. Tekenen die overeenkomen met miltzwakte zijn een slecht reukvermogen, verminderde eetlust, indigestie, onregelmatige darmfuncties, wallen, zwaarlijvigheid of ondergewicht, verlies van spiermassa, vermoeidheid, orgaanverzakking, bloedarmoede en langzame stollingstijd.
Nierverslechtering
In TCM slaat de nier essentie op, regelt het het watermetabolisme, grijpt het qi, manifesteert zich in het haar en komt uit in de oren en geslachtsorganen. Nierverslechtering is de oorzaak van veroudering. Gerelateerde symptomen zijn onder meer verminderde hormoonspiegels, algehele afname van energie en kracht, verlies van botsterkte en -dichtheid, krimp van de geslachtsorganen, veranderingen in de menstruatiecyclus, urineproblemen, losse tanden, pijn in de ledematen, gehoorverlies, grijs en dunner wordend haar.
Veroudering is bij iedereen anders
Hoewel bij iedereen leeftijdgerelateerde veranderingen optreden, is er geen betrouwbare manier om te voorspellen hoe u specifiek ouder wordt. Tekenen en symptomen variëren bij verschillende mensen en zelfs bij verschillende organen. Veroudering is het cumulatieve effect van de interactie van vele levenslange invloeden, zoals erfelijkheid, milieu, cultuur, voeding, lichaamsbeweging en ziekten. Een van de pijlers in TCM-antiverouderingsbenaderingen is differentiatie van disharmonie in de bovengenoemde orgaansystemen voor elk afzonderlijk geval, gevolgd door een behandeling op maat. De nier en milt zijn de belangrijkste doelen van de behandeling.
Wilt u meer weten over kenmerken van gezond zijn? Uw Chinees Geneeskundige van Acupunctuur & Gezondheidscentrum Chen Rotterdam kan u gericht adviseren in uw situatie. Neem gerust contact met ons op.